فایل رایگان پاورپوینت فهرست ابن نديم

    —         —     Siamak ADN

ارتباط با ما     —     لیست پایان‌نامه‌ها

... دانلود ...

بخشی از متن فایل رایگان پاورپوینت فهرست ابن نديم :

محتویات

1 معرفی اجمالی کتاب 2 بخش‌های کتاب 3 نسخ خطی کتاب 4 شرح و تعلیقات بر کتاب 5 وضعیت نشر 6 منابع 7 متن كتاب

معرفی اجمالی کتاب

«الفهرست» عنوان دانشنامه و کتابشناسی می باشد. چنانکه از مقدمه کوتاه آن برمی آید، ابن ندیم مصمم بوده است تا فهرستی از کلیه آثاری که به زبان عربی توسط نویسندگان عرب و غیرعرب تألیف شده بوده، با تراجم مؤلفان آنها بدست دهد، اما مطالعه الفهرست نشان می دهد که محتوای این کتاب گسترده تر از آن است که مؤلف خود در مقدمه وعده داده است. گرچه پیش از تألیف الفهرست، آثاری معدود و مختصر با عنوان فهرست تألیف شده بوده، ولی شیوه تدوین آن آثار با روش ابن ندیم بسیار متفاوت است، به طوری که می توان الفهرست را یگانه کتاب شناسی عمومی 4 سده نخستین اسلامی و حتی مدت ها بعد از آن به شمار آورد.

با وجود این که در سده 4ق دانشنامه هایی چون احصاءالعلوم فارابی، رسائل اخوان الصفا، مفاتیح العلوم خوارزمی و جوامع العلوم ابن فریعون تألیف شد، هیچ یک نه تنها از لحاظ وسعت و دقت بلکه از نظر روش نیز با الفهرست قابل مقایسه نیستند.

الفهرست به بررسی و نقد اقوال پیشینیان خود همت گماشته و گاهی نیز درباره انتساب کتاب ها به نویسندگان، به بحث پرداخته یا کتابی را خوانده و درباره آن اظهار نظر کرده است. وی گاه در مورد راویان و محدثان از اصطلاحات حدیثی همچون «ثقه فی الحدیث» استفاده کرده و در بعضی مواضع به روش محدثان به راویان کتابها نیز اشاره کرده است.

گاه به تحریرهای گوناگون یک کتاب پرداخته و در برخی موارد به مشهور یا متروک بودن کتابی اشاره کرده است. ابن ندیم، گرچه در مقدمه کتاب وعده داده است که تنها از مؤلفان و آثار آنان یاد کند، اما در موارد بسیاری از دانشمندانی نام برده که صاحب تألیف نبوده اند.

وی به نقل آنچه پیشینیان ذکر کرده بودند، چندان رغبتی نداشته، چنانکه در بخش مربوط به طبقات شعرا خود به این مطلب اشاره کرده است. ابن ندیم از ذکر احوال و آثار معاصران خود غافل نبوده، گرچه گاهی دیده می شود که به کسان بسیار مشهوری چون یعقوبی، اشاره نکرده است.

بخش‌های کتاب

الفهرست شامل ده مقاله است:

کتب مقدس مسلمانان، یهودیان و مسیحیان. البته با عنایت بیشتری به علوم قرآنی، همراه مقدمه ای در باب خط و زبانهای ملل مختلف نحو و لغت تاریخ، انساب و موضوعات وابسته به آن شعر و شاعران علم کلام و متکلمان فقه، حدیث، فقها و محدثان فلسفه و علوم قدیم افسانه، سحر و جادو و... مذاهب و ادیان غیرالهی کیمیا.

نسخ خطی کتاب

نسخه های موجود الفهرست دارای اختلافات بسیار و اساسی است. به طوری که تجدد در چاپ خود از این کتاب نشان می دهد، تفاوت نسخه های چستربیتی و شهید علی پاشا ـ که اساس طبع وی هستند ـ با نسخه های دیگر ـ که برخی از آنها اساس چاپ فلوگل بوده اند ـ قابل توجه است، خاصه آنکه در بعضی نسخه ها بخش هایی وجود دارد که در نسخه های دیگر اصلا از آنها نشانی نیست.

در مورد این اختلافات، به طور قطع نمی توان چیزی گفت اما باید احتمال افتادگی بخش هایی از الفهرست در نسخه های ناقص و نیز اضافات ناسخان را همواره در نظر داشت. از متن کتاب نیز این مطلب مسلم می شود که ابن ندیم پس از تحریر الفهرست در 377ق، مطالبی به نسخه دست نویس خود اضافه کرده است.

از این رو، بعید نیست نسخه هایی که از دست نوشته هایی غیر از نسخه نهایی استنساخ شده اند، فاقد برخی بخش های آن باشند. همچنین با توجه به آشفتگی های بخش مربوط به معتزله در نسخ مختلف، احتمال آن می رود که این آشفتگی ها حاصل روحیه اعتزال ستیزی ناسخان باشد. گفتنی است که نسخه کوپریلی با دیگر نسخه های الفهرست این تفاوت را دارد که تنها شامل فن اول از مقاله اول و 4 مقاله پایانی کتاب است و در مقدمه آن که در 377ق تحریر شده و با سایر نسخ فرق دارد، چنین آمده است: «این کتاب فهرست کتاب های علوم قدیمه است، از تصانیف یونان، فرس و هند که به لغت عرب موجود است».

از این رو محققانی چون هلموت ریتر و یوهان فوک معتقدند که ابن ندیم در 377ق دو تحریر از کتاب خود، یکی شامل 10 مقاله و دیگری 4 مقاله فراهم ساخته است. حاجی خلیفه نیز در کشف الظنون، ذیل عنوان فهرس العلوم، همین نسخه را معرفی کرده است. فوک نیز با توجه به تفاوت روش و محتوای 4 مقاله آخر و 6 مقاله اول الفهرست، به بیان اختلاف این دو تحریر پرداخت

لینک کمکی