بخشی از متن فایل رایگان پاورپوینت اهميت هنر نقاشي (مينياتور 6) :
جایگاه بخارا در تاریخ نقاشی اسلامی در قرن 14 و 15 تا کنون روشن نشده است. می توان فرض کرد که مکتب نقاشی ترکی که تاکنون به اندازه کافی مورد مطالعه واقع نشده از بخارا نشأت گرفته و امید است که تحقیقات سیستماتیک در اسناد باقی مانده، در استامبول در روشن نمودن این موضوع کمک کند.از سویی دیگر، لازم است که این حقیقت را مد نظر قرارداد که هند در زمان جانشینی تیمور، همین طور شیبانیان، با مکتب ایرانی بیش تر از مکتب سمرقند که نقاشان آن به مدل های خاور دور توجه داشته اند، ارتباط داشته است. تعداد زیادی از طراحی های با قلم مو را که نه تنها با تکنیک نقاشی مرکب چین بلکه در بسیاری موارد کپی و با موضوعات چینی بوده، بایستی به سمرقند منسوب نمود. در حالی که نمونه هایی که کم تر به طور مستقیم وابسته به سبک خاور دور بودند و بیش تر از نظر ویژگی، اسلامی بودند باید به بخارا نسبت داده شوند. ممکن است مراکز دیگری نیز وجود داشته اما این قدر اطمینان هست که رسم معمول برای صفحات جدا که ارتباطی با هیچ موضوع نداشت و نمونه هایی از نوشته خطاطان مشهور که در آلبوم هایی جمع شده بود در غرب ترکستان باب باشد و از آنجا در هند و ایران گسترش یافت، دیگر ویژگی بخارا ممکن است نقاشی طلا و نقره ای روی زمینه های رنگی در حاشیه های کتاب خطی بوده باشد. این ها به انگاره های تزیینی محدود نشده بلکه شامل دورنمای حیوان و پیکره نیز هستند. نمونه خوب این سبک در صفحات یک بوستان سعدی نوشته سلطان علی مشهدی است که در مورخ «1519م» وفات کرده است.
حواشی این صفحات که اینک در تعدادی مجموعه پخش است، آشکارا تحت تأثیر بهزاد بوده و احتمالاً در بخارا «1520 م» اجرا شده است. از طریق یکی از نقاشان که محل کارش را به هرات یعنی محل زندگی شیبانیان انتقال داد، می توانیم یک مفهوم کاملاً روشن به دست آوریم، چرا که تعداد زیادی نمونه های امضادار کار وی موجود است. این شخص «محمود مذهّب» است که تذهیب کننده بود و در دربار سلطان حسین بایقرا کار می کرد. وی، احتمالاً همان سلطان محمود بخارایی است که به وسیله علی به عنوان شاگرد میرعلی خطاط هرات از او یاد شده است، کارهای اولیه او که در آن ها از هر لحاظ دنباله رو بهزاد است، دو تصویر کوچک و جالب از دیوانی است که یکی از آنها امضای «محمود» را دارد، این تصاویر نشان می دهد که او به احتمال زیاد باید مستقیما زیر نظر بهزاد کار کرده باشد، چون ارتباط بسیار نزدیکی از نظر ترکیب زمینه معماری و تیپ و حالات پیکره ها در تصاویر با کار استاد دارد.
چندین نمونه آن امضا دارند و مربوط به «تحفه الاحرار جامی» می باشند که قبلاً در مجموعه هامبورگ بود. از سویی دیگر، کتابی خطی در بخارا نوشته شده که مدعی است که این نقاش قبل از سقوط هرات (در 1535 م) و شاید بلافاصله بعد از ترک بهزاد از تبریز به آن جا مهاجرت کرده باشد.
کارهای دیگری از همان کتاب خطی در کتابخانه ملی این موضوع را روشن می کند که امضا متعلق به خود اوست و به وسیله آن معرفی شده که روش متواضعانه وی، عادت بهزاد را منعکس می کند: «صاوره العبد محمود المذهّب» (نقاشی شده به وسیله بنده محمود مذهب). یکی از شخصیت های آن از روی یکی از دو تصویر اولیه بی هیچ تغییری تقلید شده است، گر چه از جهات دیگر، نقاش اکنون راه خود را می پیماید.
جای دیگر، دو صفحه ملاقات سلطان سنجر و پیرزن را نشان می دهد که در نظامی بخارا برای شیبانیان (عبدالعزیز) نوشته شده و دارای کیفیت هنری بالایی است. این تصویر که اینک در کتابخانه ملی موجود است و تاریخ 1545 برای آن موثق می نماید، ترکیب بسیار رسای آن در دو قسمت جدا است. از نظر حذف متن و گروه بندی چهره ها در دورنما و تباین آشکار و فوق العاده رنگ های هماهنگ به مینیاتورهای دو صفحه ای بهزاد شبیه است، اما علی رغم دِیْن غیر قبال انکار به معلم بزرگ و جدا از اختلاف زمانی قابل توجه دو نقاش سبک وی استقلال بیش تری از «قاسم علی» نشان می دهد. رنگ ها درخشان تر از کارهای هرات و در تنوع و میزان تغییرات پر مایه و زمینه «طلایی رنگ» است. مینیاتوری که انوشیروان را با وزیرش در همین کتاب خطی نشان می دهد، در سبک، از این رو، تیپ و اسب ها با مینیاتور دو صفحه ای دارای رابطه نزدیکی است و بیش تر تکرار آن را نشان می دهد از این رو، امضای آن «عمل محمود مذهّب» بدون شک باید پذیرفته شود.
در بالا با دستخطی که بهتر از آن نیست نام ناشناخته «محمد چهره محاسن» را نوشته است. درک این نکته مشکل است که چگونه استناد به محمود می تواند درست زیر این امضا باشد. این نکته را چشم پوشی نمی توان کرد که شاید این محمود چهره محاسن شاگردی بوده که در نقاشی زمینه ها همکاری کرده باشد. به هر حال اگر مینیاتور از آن خود محمود نباشد مطمئنا در کارگاه خود وی هست. کار بعدی این نقاش که بسیار جالب است و توجه کافی به آن نشده در آلبوم مراد سوم در کتابخانه ملی وین است. این چادر بزرگ هرمی شکل بوده و در جایی مخفی امضای محمود مذهب را نشان می دهد و در آخر کتاب، روی ب