ملا عبداللطیف منصور، وزیر انرژی و آب افغانستان، اعلام کرد که هرگاه جریان رودخانه هلمند به حد لازم برسد، سهم ایران طبق توافق‌نامه به‌طور کامل پرداخت خواهد شد. وی با اشاره به خشکسالی گسترده در مناطق نیمروز و هلمند تأکید کرد که در شرایط کنونی اولویت دولت کابل، تأمین نیاز آبی شهروندان داخلی است.
تأثیر خشکسالی بر جریان آب هلمند
منصور در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه الجزیره توضیح داد که رودخانه هلمند پس از پیمودن مسیر طولانی تا سد کمال‌خان در نیمروز اغلب خشک می‌شود و حتی اگر آب روان باشد، در شن‌زارها جذب یا تبخیر می‌شود. به گفته او، با وجود محدودیت منابع، هر زمان که سطح آب کافی باشد، افغانستان به‌موقع حق‌آبه ایران را رهاسازی خواهد کرد.
اشاره به همکاری‌های تاریخی
وزیر انرژی و آب افغانستان با یادآوری دوران حکومت ظاهرشاه، خاطرنشان کرد که آن زمان آب فراوان بود و ایران پیشنهاد ساخت سدهای مهار سیلاب را با سرمایه‌گذاری دو میلیارد دلاری مطرح کرده بود. اکنون اما به‌دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات جوی، حتی مردمانی در حوضه هلمند با کم‌آبی شدید روبه‌رو هستند و دولت ناگزیر است نیاز داخل را در اولویت قرار دهد.
تاکید بر دیپلماسی آب دوستانه
منصور تصریح کرد: «کابل درصدد ایجاد تنش با تهران نیست و رویکرد ما تشریح واقعیت‌های اقلیمی و برطرف کردن سوءتفاهم‌هاست.» وی افزود که هیأتی ایرانی از وضعیت خشکی زمین‌ها بازدید کرده و زیرساخت‌های آسیب‌دیده و مهاجرت اجباری ساکنان حاشیه هلمند را از نزدیک دیده‌اند.
سدسازی با تکیه بر منابع داخلی
بر خلاف پروژه‌های مشترک با سرمایه خارجی، تمام طرح‌های سدسازی افغانستان تاکنون با بودجه ملی اجرا شده است. وزیر انرژی گفت: «۴۰۰ سد کوچک و چند سد بزرگ از جمله کمال‌خان، شاه‌وعروس، عمری و باشدان تکمیل شده‌اند و پروژه‌های جدید در استان‌های هرات، تخار، بغلان و پکتیا در حال پیشرفت است.»
محوریت توسعه برق آبی و چشم‌انداز ۲۰۳۲
کابل علاوه بر تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی، افزایش تولید برق آبی را یکی از اولویت‌های خود عنوان کرده است. منصور پیش‌بینی کرد که تا سال ۲۰۳۲ ظرفیت تولید برق کشور به ۱۰ هزار مگاوات برسد و شبکه سراسری برق با تکیه بر منابع متنوع به‌طور کامل توسعه یابد.
پیامدها و ضرورت همکاری منطقه‌ای
کارشناسان آب و محیط زیست هشدار می‌دهند که به‌واسطه کمبود نزولات جوی و افزایش تبخیر، بحران آب در هر دو کشور تشدید می‌شود. آنها معتقدند توسعه دیپلماسی آب و مدیریت مشترک حوضه هلمند می‌تواند از نارضایتی اجتماعی و فشارهای منطقه‌ای جلوگیری کند. در این راستا استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، احیای تالاب‌ها و حفظ ذخایر زیرزمینی ضروری است.
با وجود چالش‌ها، افغانستان و ایران هر دو نیازمند همکاری برای مدیریت پایدار منابع آبی خود هستند تا تعهدات حقوقی و زیست‌محیطی را رعایت کرده و امنیت آبی و غذایی منطقه را تضمین کنند.